La saggezza piemontese esiste, è attualissima, e i proverbi la possono insegnare.
Si fonda su valori forti quali l’onestà, il lavoro, la fede e la capacità di avere sempre il sorriso sulle labbra e nel cuore. I proverbi ne sono da sempre la sintesi, «le manere ’d dì», cioè i modi di dire, ne rappresentano un ricco e quasi sempre ironico corollario. Nel libro, tra gli uni e le altre, ce ne sono oltre 3000, raccolti in un unico grande racconto che spazia dalla famiglia alla religione, dai pregi ai difetti, dal lavoro ai grandi temi della vita.Ci sono i proverbi che insegnano a sposarsi bene, altri che suggeriscono come vivere felici, e addirittura quelli che insegnano come mettersi a dieta. Suggerimenti pratici, di imperituro buonsenso, che insegnano a destreggiarsi in ogni evenienza. Briciole di saggezza che aiutano a diventare migliori. Pure essendo nati all’epoca delle lanterne a petrolio e dei carri trainati da buoi, sono in gran parte ancora validi nei tempi di Internet, delle automobili e dei telefonini. Questo libro lo dimostra, offrendo anche soluzioni a problemi concreti: trovare la felicità, combattere la depressione, propiziarsi la fortuna, oppure costruirsi una rendita economica al riparo da sorprese. Addirittura si trova il collegamento tra i classici della filosofia cinese e la saggezza piemontese.La chiave di lettura è quella dell’ironia, per affrontare col sorriso i grandi temi dell’esistenza. E ricavarne qualche spunto per rendere migliore la vita di ogni giorno.

 

 

 

Ringraziamento

Parte prima

I proverbi: uno scrigno di saggezza
Che cos’è un proverbio
Le manere ’d dì
Chi bin a s’ancamin-a…

Bon sangh a peul nen mentì
Tripòn e pissacan
Dé d’euj
Ël pipì e la pipì
Ël Babàu
Le masnà a van goernà
Fomna basà
La fomna e ’l Diao
Le bele fomne
Fija fnestrera
Marijte e peui ghigna!
La fomna e le braje
Le làcrime dle fomne
Dé ëd gelosìa
Ël segret ëd le fomne
Sëmné la porà
La mare dij fieuj
Fé la frità
La magna
Ij nòstri vej
La famija ruvinà
Fè la bënna
La Mòrt a veul gnun-e scuse
Parent… feve an là!
Va a munsi ’l luv
A basta ’n mat për ca

Gnun-e cÒse pì bele ’d ca nòstra
Ël mal dla pera
Ca nòstra e peui pì
Deje na trabucà
Sërché ’l quart ëd sèt
La sàussa ’d san Bërnard
Ël pan a l’é ’l mej nutriment
Ël brod ëd la tin-a
Mangia da san e beiv da malavi
Scarcagné un sugnèt
Stame alegher
L’acqua a fa l’ort

A l’ora ch’a canta ’l gal
Vita da can?
Esse amis come can e gat
A l’ha pijà la vaca per le bale
Baraté l’aso
Ël caval san
Esse al pian dij babi

Nosgnor a l’ha le man longhe
Col ëd lassù
Ànima maunëtta
Ël bocon da prèive
San Trotin
A smija ’l Barabìo
La masca ’d Salerno
Aragn ëd sèira
Tuti ij soj a tramonto

De’ d’euli ’d gomo
Chi travaja prega
Travaj për forsa
La ciav dël Paradis
Sensa sòld as fa gnente
Fé ’d pof
Esse a l’ablativ
Chi bin cata bin vend

Piemont, rognon dël mond
O adatesse, o ’nrabiesse
Ij bogianen
A val ëd pì ’l coragi
Ij euv e la cavagna
Chi preved a proved
La parola e lë strument
Che Nosgnor am fassa sté sòp
Sicur a l’é mort
La pieuva e ’l sol
A j’é gnun autar sensa cros
La furmìa e la fërvaja
La passiensa e ij còj
Ël merlo dal bech giàun
La feja, ’l luv e ’l maslé
Parent, amis e pieuva
A val pì assè che trop
As peul nen bèive e subié
Savèi a fé
Bon o mincion?

Mach Dio a l’è sensa difet
Ël Diao a mostra a robé
L’avar e ’l crin
Andé an sgàira
Ij passaròt e lë spi
La mare ’d l’ignoransa
Chi scapa a vola
A chi ch’at la fa, fajla
Le grame lenghe
An pecà da ciola
Mangia come ’n beu
Gaveje le ragnà
Ël pìgher a l’ha sempre bzògn
Travajé ’d man
Ij sales e l’uva
Busiard come ’n gavadent
Furb come Griboja
Andé ai givo
Ij vissi a s’amparo sensa maestro

Ël mond a l’è fait a scala
Ca polida e camp sporch
Ël giugador patanù
La fortun-a as seta mai
Ël granatié dël sindich
Gasprin
Esse come…
La vaca e l’avocat
Jë sbalio as pago
Médich vej
L’ombra d’un vej
Mej n’amis che ’n tesor
La libertà e la lege
Stè da Rè
Ël Papa e ’l paisan
Lenghe ’d Cher
L’argenteria ’d Pamparà
Ogni cosa a soa stagion
Tiré, dé, vnì, fé
Ij mat e la mòda

Rije come un fricandò
Andoma a rije
Crist mòrt an fàuda
Ël violin e l’archet
Cojon ëd prèive e merda ’d gat
La Palisse era piemontese?
Madama Real a l’è mòrta

Dieci proverbi più unO da imparare a memoria

parte seconda

A l’é un ch’a sa sté al mond
Citare i proverbi?
Ël bon sens
La siensa dij pòver
La vita? Tutte bolle!
Tuti ij temp

CHI CH’AS VEUL BEN A S’ANCONTRA
L’òm ëd bon cont
Le paròle fumele
L’amor a passa ël guant
D.O.M.
L’amor a tòch
J’arme ’d Stupinis
Ël mal ëd la patlëtta
La ca ëd dësbàucia
Spartì le biòce
La ceresa e ’l gianin
Chërse le masnà
Ël pèil ëd l’articiòch
Ël tròt ëd l’aso
Scoté ij pì vej
La fam e l’amor
Quand a j’é l’aptit
Dime coma i-t mange…
Toiré la polenta
A cura ’d pì la dieta che la lansëtta
Ël salam ëd Brà
Ël sampagn ëd la pompa
Andoa a-i regna ’l vin
Ël vin e ij gat

A FESSE BIN VORÈJ A COSTA PÒCH
Ël pì bel ëd Roma
La fumà e lë scu
La pì grama maladìa
Aria dë fnestra
Ël temp dël marin
A basta vive
Se Dio a veul
L’orassion curta
Ëd préive e ’d frà
A val ëd pì n’amis
Savèj un pòch ëd tut

UN AVZIN DAVZIN
Dòp dël vent
Savèj l’avnì
Fé disdeut
Coj dle trantatrè dësgrassie
Mej parèi che pes
Nì son nì ciòca
Coj ëd Savian
Coj ëd Carù
Cassé man a ’n travaj
Man quajosa
La vita dël beato pòrco
La ròba smon-ua
Paghé a temperament
Le monede bianche
Mej avèj ëd mon
Ij tirijevërde
La manera ’d dé
Avèj l’eui a la padela
Le braje ’d tèila moschin-a
N’avans ëd Tròja
Tre sach për j’avocàt
Ël médich a pija gnun-e meisin-e
Durmì da des a ses
A venta coltivé la tèra
A-i é tut da amparé da le bestie

DËSMENTIA GOERN
L’apàir
Ël bògo con la brila
Cheur content
Content parèj ëd na sposa
Ël cant ëd la cagnëtta
Canteje na canson
Ël dì a fà dì
A l’é mei sté ciuto
Buté content
Dësgagesla con ël computer
A peul scrive
Na person-a d’importansa
Polìtica, Pasqual!
Ij anganamond
Chi giura a l’é ’n busiard
A-i sarìo pòchi lader…
Ij cimenta cristian
La crìtica a l’é facil
Ël gir dël mond dël poj
La paròla dij tamborn
Chi perd as grata
Adiù bela fija
L’òr doblé

Bibliografia